Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗ

Τον τελευταίο μήνα οι εκλογές και ο σχηματισμός κυβέρνησης αποτελούν το επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων. Συζητήσεις επί συζητήσεων γίνονταν στα Μ.Μ.Ε. από επιστήμονες και πολιτικούς, ενώ  χρησιμοποιούνταν οι δημοσκοπήσεις για να αποτυπώσουν την άποψη των πολιτών.  Τι είναι, όμως, η δημοσκόπηση;

Ετυμολογικά, η λέξη δημοσκόπηση είναι σύνθετη και προέρχεται από τις λέξεις δήμος και σκοπώ, όπου η πρώτη σημαίνει λαός και η δεύτερη παρατηρώ προσεκτικά. Δηλαδή, αποσκοπεί να αποτυπώσει την γνώμη του κοινωνικού σώματος για  πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα. Η δημοσκόπηση ως πολιτική έρευνα έχει θετικά στοιχεία, τα οποία είναι η δυνατότητα  ανάλυσης του εκλογικού σώματος από τους πολιτικούς επιστήμονες και ως εκ τούτου αποτελεί έναν τρόπο συμμετοχής και έκφρασης των πολιτών για το πολιτικό γίγνεσθαι. Τα μειονεκτήματα της είναι οι ερωτήσεις γενικού περιεχομένου, η έλλειψη ικανοποιητικού εύρους των απαντήσεων αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις η μη βατή διατύπωση των ερωτημάτων. 

Σε αυτό το σημείο, κρίνω απαραίτητο, να κάνω κάποιες διευκρινήσεις, ώστε να λυθούν οι παρεξηγήσεις που ενυπάρχουν από τους ερωτηθέντες για την εφαρμογή των πολιτικών δημοσκοπήσεων. Αρχικά, θα αναφερθώ στις ερωτήσεις για τις οποίες έχω να επισημάνω τρία πράγματα:

• Τα ερωτήματα δημιουργούνται ανάλογα με τους στόχους της έρευνας, τους οποίους θέτει ο πελάτης. Συνεπώς, εάν ο πελάτης είναι ένα πολιτικό κόμμα, οι ερωτήσεις, ενδεχομένως, μπορεί να εμπεριέχουν κομματικές σκοπιμότητες.
• Οι ερωτήσεις γίνονται με σκοπό να καταγραφεί η παρούσα πολιτική γνώμη των πολιτών για πολιτικά θέματα και πρόσωπα.
• Πολλές φορές οι ερωτηθέντες θεωρούν ότι οι ερωτήσεις που θέτονται στα ερωτηματολόγια δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα αλλά είναι καθοδηγούμενες είτε από κόμματα είτε από τα Μ.Μ.Ε.. Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι οι ερωτήσεις γίνονται με βάση τα επίσημα πολιτικά δεδομένα κι όχι με ανεπίσημες ερμηνείες των πολιτικών γεγονότων (οι οποίες πολλάκις είναι ορθές αλλά μη επίσημες), καθώς σε αντίθετη περίπτωση θα υπάρξουν ποινικές κυρώσεις για τα κέντρα δημοσκοπήσεων.
• Θα συνεχίσω με το ζήτημα των απαντήσεων. Ένα μεγάλο ποσοστό των ερωτηθέντων εκφράζει την δυσαρέσκεια του για τις απαντήσεις που δίνονται στα ερωτηματολόγια, καθώς δεν συμφωνεί με καμία από αυτές. Αν και συμφωνώ έως ένα βαθμό, ο αντίλογος μου σε αυτό είναι ότι πολλές φορές οι ερωτηθέντες καλύπτονται από τις απαντήσεις αλλά όχι με τον τρόπο που επιθυμούν. Επίσης, συχνά η πλειοψηφία απαντάει ΔΞ/ΔΑ στις ερωτήσεις ανοιχτού τύπου. 

Άλλο ένα θέμα, το οποίο θα ήθελα να θέσω είναι η έλλειψη διαγωγής των ερωτηθέντων. Αναμφίβολα, οι δημοσκοπήσεις υλοποιούνται με την αφιλοκερδή και ευγενική συμμετοχή των πολιτών. Ωστόσο, εφόσον δέχονται να πάρουν μέρος στη δημοσκόπηση, θα πρέπει να λάβουν υπόψιν ότι τα άτομα, με τα οποία συνομιλούν, εργάζονται και προσπαθούν με αντικειμενικό τρόπο να λάβουν τις σχετικές απαντήσεις. Για αυτόν τον λόγο, θα πρέπει να έχουν υπομονή, ωσότου τελειώσει το ερωτηματολόγιο, να ακούνε τις επεξηγήσεις των ερευνητών και να μην εκφέρουν την άποψη τους επιλεκτικά. 

Τέλος, οι πολίτες δεν θα πρέπει να νιώθουν ότι αξιολογούνται ή ελέγχονται, όταν απαντούν σε μια πολιτική έρευνα. Σκοπός είναι η αποτύπωση της πολιτικής κοινής γνώμης και όχι η διασταύρωση των πολιτικών πεποιθήσεων με συγκεκριμένους ανθρώπους. Γι’  αυτόν τον λόγο, οι περιγραφικές ερωτήσεις (ηλικία, εισόδημα κ.λ.π.) εντάσσονται σε ομάδες, ώστε να γίνει η πολιτική ανάλυση.

Εν κατακλείδι, η δημοσκόπηση, όπως όλα τα πολιτικά μεθοδολογικά εργαλεία, έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Ο τρόπος, όμως, που ανταποκρινόμαστε σε αυτό του προσδίδει εγκυρότητα και αξιοπιστία. Αυτό ισχύει τόσο για τους πολιτικούς επιστήμονες, όσο και για τους συμμετέχοντες.

 Λυκούση Μαρία

Κοινωνιολόγος