ΑΦΘΕΣ : ΕΝΑΣ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΣΤΗΝ ΠΥΛΗ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Στην πύλη της διατροφής   -τη στοματική κοιλότητα- καραδοκούν οι άφθες.

Πρόκειται για ωοειδείς πληγές, που εντοπίζονται στα χείλη, τη γλώσσα, τα μάγουλα, το βλεννογόνο και τον ουρανίσκο.

Γνωστές από την εποχή του Ιπποκράτη, συναντούν σήμερα ένα περιβάλλον ευνοϊκότερο, με την επισιτιστική κρίση. Ευπαθέστερες είναι οι γυναίκες , ενώ το συνολικό ποσοστό εμφάνισης ανέρχεται στο 25%.

Οι άφθες αποτελούν έλκη-πληγές, με στρογγυλό ή ωοειδές σχήμα, που καλύπτονται από άσπρη-γκριζωπή μεμβράνη. Ο όρος προέρχεται από το ρήμα άπτω,  που σημαίνει ανάβω φωτιά και υποδηλώνει το κύριο σύμπτωμα. Εκτός από το κάψιμο, παρουσιάζεται επίσης, πόνος και τσούξιμο της περιοχής που οδηγεί σε δυσχέρεια της ομιλίας  και της μάσησης. Τροφές που περιέχουν αλάτι, ξύδι, λεμόνι, αλκοόλ επιτείνουν τα παραπάνω συμπτώματα.

Η ίαση διαρκεί, τις περισσότερες φορές, από μία έως δύο εβδομάδες και ο ελάχιστος χρόνος υποτροπής συνήθως ανέρχεται στους τρεις με τέσσερις μήνες. Η επανεμφάνιση του έλκους μπορεί να είναι σε διαφορετικό σημείο ή σε περιπτώσεις τραυματισμού, στο ίδιο.

Οι άφθες διαχωρίζονται σε τρείς κύριες κατηγορίες:

1. Μικρές – κοινές (χαρακτηρίζουν το 80% των περιπτώσεων, έχουν διάσταση 3-10 χιλιοστά, εντοπίζονται στα χείλη και στα μάγουλα και επουλώνονται μέσα σε 1-2 εβδομάδες).
2. Μεγάλες (εμφανίζονται μετά την εφηβεία, μεγαλύτερες από 1 εκατοστό, η επούλωση διαρκεί 2-6 εβδομάδες και συχνά συνοδεύονται από τη δημιουργία ουλής).
3. Ερπητόμορφες (πρόκειται για πολλαπλές άφθες που αγγίζουν τις 50 με 100 σε αριθμό σε μία περιοχή, μεγέθους που κυμαίνεται από 1 έως 3 χιλιοστά η κάθε μία και συχνά υποτροπιάζουν).

Η αιτιολογία είναι άγνωστη.  Ωστόσο, πολλοί παράγοντες έχουν προταθεί.

Ανάμεσά τους :

1. Άγχος-στρες.
2. Ορμονικές διαταραχές.
3. Έλλειψη βιταμινών (βιταμίνης Β, φολλικού οξέος, έλλειψη σιδήρου).
4. Αιματολογικές διαταραχές (σιδηροπενική αναιμία, κυκλική ουδετεροπενία κ.α.).
5. Γαστρεντερικές διαταραχές (κοιλιοκάκη, νόσος του Crohn, κ.α.).
6. Αλλεργίες.
7. Γυναίκες σε έμμηνο ρήση, εμμηνόπαυση, κύηση.
8. Γενετικοί παράγοντες (το 40% περιπτώσεων έχουν κληρονομική προδιάθεση).
9. Τραυματισμός του βλεννογόνου (από μυτερούς κυνόδοντες, κατεστραμμένα δόντια ή σφραγίσματα με έντονες αιχμές, σιδεράκια, κ.α.).
10. Ιοί (σε ερπητόμοφες καταστάσεις).
11. Φάρμακα (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, β-αναστολείς, χημειοθεραπευτικοί παράγοντες κ.α.).
12. Νηστεία.
13. Διακοπή του καπνίσματος.
14. Τροφές, όπως οι φράουλες, ο καφές, το τυρί, η σοκολάτα κ.α.
15. Χρήση οδοντόκρεμας, που περιέχει SLS ή SDS (sodium lauryl sulfate).
16. Ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς.
17. Σύνδρομα (Αδαμαντιάδη-Bechet, Magic, PFAPA κ.α.).

Ως προς τη θεραπεία, μια μικρή άφθα μπορεί να αυτοϊαθεί, με λίγη υπομονή,  χωρίς τη χρήση κανενός σκευάσματος, σε μικρό χρονικό διάστημα.

Ωστόσο, η αντιμετώπιση μεγαλύτερων και πιο επώδυνων ελκών περιλαμβάνει συμπτωματική θεραπεία όπως:

1. Χρήση αναλγητικών gel (π.χ. λιδοκαϊνης) και προστατευτικών επιθεμάτων.
2. Τοπική χρήση κορτικοστεροϊδών ή λήψη ταμπλετών από το στόμα.
3. Στοματικά διαλύματα χλωρεξιδίνης, μπουκώματα με χαμομήλι ή αλατόνερο.
4. Χρήση laser , το οποίο επιταχύνει την επούλωση (για 2 ημέρες μετά θα πρέπει να αποφεύγονται τα ξινά και τα αλμυρά).
5. Αντιβίωση σε περιπτώσεις κινδύνου επιμόλυνσης.
6. Τροφές όπως το γάλα (περιέχει οξεόφιλο προβιοτικό που καταπολεμά τις λοιμώξεις του στόματος).
7. Αποφυγή χρήσης οδοντόκρεμας με SLS ή SDS.
8. Επάλειψη με μαγειρική σόδα, στην οποία έχουν προστεθεί μερικές σταγόνες νερού για δέκα λεπτά.
9. Θεραπεία και αποφυγή όλων των προαναφερθέντων προδιαθεσικών παραγόντων.

Τέλος, θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι άφθες μπορεί να ομοιάζουν με πολλά νοσήματα τόσο του στόματος όσο και ολόκληρου του οργανισμού.

 Κατά συνέπεια, σε περιπτώσεις παραμονής τους άνω των δύο εβδομάδων  και ταυτόχρονου εντοπισμού τους  σε άλλες  περιοχές του σώματος (όπως, οφθαλμοί, δέρμα, γεννητικά όργανα) θα πρέπει να ελέγχονται ενδελεχώς από ειδικό στοματολόγο.

 Γράφει

ο Γεώργιος Αλ. Πολυχρόνης

ειδικός ορθοδοντικός DDS.Msc 

τηλ. 210 6985073